در این مقاله به مروری بر مکانیزم خوردگی در برنزهای باستانی مدفون در خاک پرداخته شده است. اشیاء برنزی باستانی به دلیل قرارگیری در محیطهای دفن مختلف با شرایط و ویژگیهای متفاوت، مکانیزمهای خوردگی متفاوتی را به نمایش میگذارند که در اثر آن، ریخت شناسیهای خوردگی نسبتاً متنوعی نیز در برنزهای باستانی قابل مشاهده هستند. شاخصترین انواع خوردگی در برنزهای باستانی مدفون در خاک، وقوع خوردگی یکنواخت با تشکیل پاتین نوبل و محصولات خوردگی اکسیدی و کربناتهای قلیایی مس و همچنین وقوع خوردگی فعال یا بیماری برنز به دلیل تاثیر یون کلرید بر مس و تشکیل کلریدهای قلیایی مس است. از سوی دیگر، محیطهای مختلف موجب ایجاد ریختشناسیهای متفاوتی در اشیاء برنزی میشوند که شاخص ترین آنها به خوردگی نوع اول و دوم مشهور هستند و تحت تاثیر میزان یون کلرید محلول در محیط خاک شکل میگیرند. از سوی دیگر، خوردگی تحت تاثیر فعالیتهای میکروبی نیز یکی از انواع خوردگی است که در محیطهای خاک غیرهوازی در برنزهای باستانی رخ میدهد و نتیجه آن تشکیل محصولات خوردگی سولفید مس است. به منظور توضیح دقیق مکانیزمهای خوردگی در برنزهای باستانی، مثالهایی از نتایج مطالعات انجام شده بر روی اشیاء برنزی باستانی متعلق به محوطههای باستانی ایران نیز ارائه شدهاند.
"مقاله مروری"
* عودباشی، امید - هیئت علمی گروه مرمت اشیاء فرهنگی و تاریخی، دانشگاه هنر اصفهان
کلمات کلیدی: برنزهای باستانی، ریخت شناسی خوردگی، پاتین نوبل، بیماری برنز، محیط دفن